Veel honden hebben moeite met het geknal van vuurwerk. Je hond kan zelfs last krijgen van vuurwerk angst.

Help, hoe begeleid ik mijn hond met vuurwerk?!

Inhoud van deze blog:

Het einde van het jaar nadert en de feestdagen staan voor de deur. Ook de jaarwisseling komt er weer aan en dat betekent behalve gezelligheid, champagne en oliebollen, ook dat er vuurwerk afgestoken gaat worden. Helaas is dat vuurwerk voor veel honden (en andere dieren) geen pretje, want er zijn veel honden die last hebben van vuurwerk angst. In dit artikel leg ik je uit hoe je je hond het beste door de vuurwerk periode heen helpt.

Wat is angst eigenlijk?

Angst is een natuurlijke reactie op een prikkel die ervoor zorgt dat je reageert op (dreigend) gevaar. Je lichaam komt in een staat van paraatheid waardoor je beter in staat bent om te reageren. Deze toestand duurt in principe vrij kort en is een gezonde reactie die je helpt om te overleven. Angst is nuttig. Maar het kan gebeuren dat angst ongezond wordt. Angst kan zich ontwikkelen tot een angststoornis, waarbij je overdreven reageert in situaties die geen (grote) bedreiging vormen. Honden met een angststoornis zijn bang in situaties die geen direct gevaar opleveren en hebben een algemeen verminderd welzijn. Als angst de overhand neemt kan dit het leven negatief beïnvloeden, tot op een punt dat de hond niet meer normaal kan functioneren.

Wat is vuurwerkangst?

Het is niet zo gek dat veel honden schrikken van vuurwerk. Onverwachte, harde knallen kunnen een schrikreactie en angst oproepen. Maar het kan ook fysiek pijn doen: het gehoor van honden is vele malen beter dan dat van ons. De geluiden zijn onverwacht en de herkomst ervan is voor de hond niet te herleiden. Tel daarbij op de fluittonen, lichtflitsen en kruitdampen en het is best begrijpelijk dat je daar als hond van schrikt. Maar schrikken is iets anders als bang zijn.

Bij herhaalde blootstelling aan harde geluiden kunnen er twee dingen gebeuren:

  1. Je raakt eraan gewend en de schrikreactie neemt af. Dit noemen we desensitisatie.
  2. Je raak nog gevoeliger voor deze prikkels en wordt er bang voor. Dit noemen we sensitisatie.

Bij vuurwerkangst is er sprake van een overgevoeligheid voor harde geluiden. De schrikreactie kan buitensporig worden. Of de hond herstelt niet meer zo snel van de schrikreacties die de knallen oproepen en blijft in een verhoogde staat van waakzaamheid. De angst voor harde geluiden kan zelfs omslaan in een fobie.

Helaas leert de praktijk dat als er niets aan gedaan wordt, de angst voor harde geluiden alleen maar toeneemt naarmate de hond ouder wordt. De hond kan zelfs gaan generaliseren en angstig worden voor andere geluiden dan alleen vuurwerkgeluiden. Denk hierbij aan onweer, geweerschoten, dichtslaande autoportieren etc. Het is daarom heel belangrijk dat je de angst van je hond serieus neemt en hem ermee gaat helpen.

Hoe zie je dat een hond bang is voor vuurwerk?

Honden met vuurwerkangst zijn bang van de harde knallen. Als ze een knal horen dan zie je een schrikreactie. Hoe dit er precies uit ziet, kan per hond verschillen. Wat je mogelijk kunt zien bij je hond is:

  • Een lage houding, met de staart naar beneden of zelfs tussen de poten
  • In elkaar krimpen
  • De oren naar achteren
  • Oogwit laten zien
  • Janken, piepen of blaffen
  • Onrustig en nerveus gedrag
  • Hijgen
  • Veel gapen
  • Kwijlen
  • Trillen
  • Geen eten meer aannemen
  • Urine laten lopen
  • Sommige honden ‘bevriezen’
  • Andere honden proberen te vluchten
  • Er zijn ook honden die zichzelf verstoppen

Waarom is de ene hond wel bang van vuurwerk en de andere niet?

Niet alle honden zijn bang van vuurwerk. De ene hond kijkt niet op of om tijdens het geknal op oudjaarsavond, de andere hond ervaart al angst bij het minste of geringste geluid dat op vuurwerk lijkt. Hoe komt dit?

Geluidsangst is de enige soort angst waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat deze deels genetisch is bepaald. Oftewel: sommige honden hebben een aanleg voor het ontwikkelen van geluidsangst.

Ook lichamelijke klachten kunnen een rol spelen bij het ontstaan van vuurwerkangst. Angst, pijn, stress en gevoeligheid voor geluiden gaan vaak samen. Sowieso schrik je gemakkelijker en wordt je eerder angstig als je je niet lekker voelt. Maar wat dacht je van een hond met een oorontsteking, die vervolgens wordt blootgesteld aan harde geluiden? De kans dat je dan een negatieve associatie opbouwt is veel groter, want die knal deed pijn! Daarnaast is bekend dat chronische pijn ervoor kan zorgen dat je zenuwstelsel zich aanpast en gevoeliger wordt voor prikkels zoals harde geluiden. Twijfel je of je hond fysiek helemaal in orde is? Laat hem dan zeker tijdig onderzoeken door de dierenarts of een osteopaat.

Een hond die bang is van vuurwerk kan proberen zich te verstoppen.

Het ontstaan van vuurwerkangst bij je hond

Bij veel honden ontstaat de angst voor vuurwerk pas na een onverwacht moment van heftige schrik. En soms zijn er omstandigheden die deze gebeurtenis extra traumatisch maken. Denk aan de hond die schrikt van een knal en zichzelf daarbij bezeerd. Of de hond die in paniek raakt van een knal terwijl hij alleen thuis is en daarna niet meer alleen thuis durft te blijven. Het lastige hieraan is dat je dit als eigenaar niet altijd kunt voorkomen. Jij weet immers ook niet wanneer en waar er ineens vuurwerk wordt afgestoken.

Hoe reageer jij zelf op vuurwerk? Even eerlijk: ik schrik soms zelf ook van de onverwachte knallen. Schrikt jouw hond van een knal, probeer het moment dan niet groter of belangrijker te maken dan het is. Ga gewoon door met waar je mee bezig bent zodat jouw hond ziet dat er niks aan de hand is. Is jouw hond bang en komt hij steun zoeken? Dan hoef je hem natuurlijk niet te negeren. Maar een paar bemoedigende woorden en jouw aanwezigheid zijn dan vaak al genoeg. Jij bent de veilige haven waar jouw hond heen kan vluchten als hij bang is.

Voorkom dat je hond bang wordt van vuurwerk. Lees hier wat je kunt doen.

Algemene tips voor de decembermaand

Helaas beperkt het geknal van vuurwerk zich meestal niet alleen tot de jaarwisseling zelf. Daarom geef ik je hier alvast wat tips voor de decembermaand.

  • Hou je hond aangelijnd tijdens het uitlaten. Of je hond nu bang is voor vuurwerk of niet: safety first! Mocht er onverwachts geknald worden waardoor jouw hond schrikt dan voorkom je dat hij in paniek wegrent en er ongelukken gebeuren.
  • Controleer of de registratie van de chip op orde is (via NDG.nl). En doe je hond een tracker om, zodat je altijd kunt zien waar hij is.
  • Wandel op rustige plaatsen. Naarmate er meer geknald wordt is het fijn als je je hond uitlaat op rustige plekken. Zolang de jeugd op school zit is het vaak wel prima te doen, maar aan het einde van de middag en in de avond is wandelen in de woonwijk misschien niet meer zo verstandig.
  • Hou je hond zoveel mogelijk uit de buurt van vuurwerk.

Hoe help je je hond rustig de jaarwisseling door?

Het is zover: het is oudjaarsdag. Hoe help je je hond het beste deze dag door?

  • Maak in de ochtend een lekkere lange wandeling op een afgelegen plek, bijvoorbeeld in het bos. Dan kunnen jullie nog even genieten van de rust én heeft jouw hond meteen genoeg beweging gehad.
  • Hou je hond deze dag aangelijnd tijdens het uitlaten. Zo voorkom je dat jouw hond als hij schrikt weg kan lopen. Controleer ook of jouw hond niet uit zijn tuigje of halsband kan glippen! En controleer je materiaal op gebreken en slijtage. Lijn je hond desnoods dubbel aan (doe hem een tuigje én een halsband om en klik op beide een lijn vast). Ooh en: laat de flexilijn thuis.
  • Wil jouw hond niet mee naar buiten? Dwing hem dan niet.
  • Zorg dat je hond mentaal genoeg wordt uitgedaagd vandaag, bijv. door hem te laten snuffelen of een zoekspelletje met hem te spelen. Dan heeft hij daarna ook meer rust in zijn koppie.
  • Vlucht jouw hond naar een bepaalde ruimte in huis, bijv. de badkamer of de trapkast? Geef hem die ruimte. Je hond zoekt de plek op waar hij zich het meest veilig voelt. Dwing hem niet om bij jullie in de woonkamer te blijven, maar hou hem gezelschap op de plek waar hij zich het beste voelt.
  • Blijf op oudjaarsavond thuis bij je hond om hem gezelschap te houden. Schrikt jouw hond van geknal terwijl hij alleen thuis is? Dan heb je kans dat hij daarna niet meer alleen thuis kan blijven. En dat wil je natuurlijk niet! En als jouw hond al bang is van geknal dan wil je hem niet alleen laten met zijn angst toch?
  • Laat je hond uit op een rustig moment. Vaak wordt er rond etenstijd even wat minder geknald. Je kunt er ook voor kiezen om je hond op oudjaarsavond uit te laten in de tuin (als je deze hebt natuurlijk).
  • Zorg dat je ramen en deuren gesloten hebt en sluit ook de gordijnen of rolluiken. Zo demp je de ergste herrie van buitenaf en ziet de hond geen lichtflitsen.
  • Zet de radio of het geluid van de tv aan als achtergrondgeluid.
  • Geef om 10 voor 12 je hond een héél lekker kauwbot waar hij even over doet, een gevulde Kong of een fijne denkpuzzel zoals een snuffelmat om hem bezig te houden en af te leiden.
  • Het is misschien wat ongezellig, maar ga niet met z’n allen naar buiten om 12 uur. Zorg dat er minstens 1 iemand binnen blijft met de hond (of blijf allemaal binnen).
  • Wacht met het uitlaten van je hond totdat het wat rustiger is. Of zet op nieuwjaarsdag de wekker en ga vroeg in de ochtend lekker samen er op uit! Heerlijk rustig, samen bijkomen 😉
Begeleid je hond als deze bang is van vuurwerk.

Mijn hond is al bang van vuurwerk, wat nu?

Ook als jouw hond al bang is van vuurwerk dan zijn de bovenstaande adviezen van toepassing. Daarnaast is het extra belangrijk om een veilige plek voor je hond te creëren. Wil jouw hond ergens weg kruipen, laat dat dan toe. Jouw hond weet het best waar hij zich op dat moment het meest veilig voelt.

Er zijn daarnaast nog tal van middelen die je kunt gebruiken om je hond te ondersteunen. Ze zullen niet allemaal even effectief zijn, maar veel honden hebben er wel degelijk baat bij. Ik som er hieronder een aantal op. Voor bijna al deze middelen geldt: laat je hond er ruim op tijd aan wennen! Ik heb deze middelen onderverdeeld in hulpmiddelen, supplementen en medicatie. Voor medicatie zul je altijd naar de dierenarts moeten.

Hulpmiddelen bij vuurwerkangst

Gehoorbescherming voor honden

Er zijn verschillende soorten gehoorbescherming te koop voor honden. Van koptelefoons tot mutt muffs of professionele gehoorbeschermers: ze zorgen er allemaal voor dat je hond minder hoort. En dus hoort hij ook het geknal niet meer zo hard. Je kunt je hond niet zomaar een koptelefoon opzetten. Het is natuurlijk wel belangrijk dat je je hond rustig laat wennen aan het dragen van de gehoorbescherming. Begin er daarom op tijd mee.

Druktherapie

Voor sommige honden is druktherapie een uitkomst. Dit werkt een beetje hetzelfde als het inbakeren bij kinderen. De druk kalmeert het zenuwstelsel en geeft een veilig en beschermd gevoel. Je kunt een speciaal Thundershirt kopen, maar ook gebruik maken van anxiety wraps of bandages van drukverband. Ook hiervoor geldt weer: probeer ruim voor de vuurwerkperiode uit of dit werkt voor jouw hond of niet. Let op: sommige honden ‘bevriezen’ als ze een thundershirt aan krijgen. Ze zijn dan niet ontspannen en voelen zich niet prettig.

Massage

Sommige honden reageren heel positief op een massage. Ze kalmeren erdoor en blijven beter ontspannen. Er zijn verschillende massagetechnieken die je kunt gebruiken voor honden. T-Touch is er een van, en wellicht de meest bekende. Ook hiervoor geldt weer: kijk of massages werken voor jou en je hond en geef hem de tijd om eraan te wennen ruim voor de vuurwerkperiode.

Kalmerende geluiden en geuren

Je kunt voor je hond een kalmerende setting creëren met bepaalde geluiden en geuren. Deze geluiden of geuren hebben van zichzelf een kalmerend effect op de hond. Als jouw hond daarnaast een sterke koppeling heeft met deze prikkels aan een ontspannen situatie kunnen ze hem ook in een stressvol moment helpen om rustiger te worden. Je kunt hierbij denken aan

  • De relaxopet: dit is een speaker met speciaal ontwikkelde geluidspatronen op verschillende frequenties die een kalmerend effect hebben op honden (en mensen overigens ook).
  • Throug a dog’s ear: dit is een playlist op Spotify met speciaal voor honden gecomponeerde muziekstukken die een ontspannend effect zouden hebben.
  • DogTV: op Youtube kun je afleveringen vinden die speciaal voor honden zijn samengesteld. Het zijn rustgevende beelden in sepiakleuren met daaronder kalme muziek.
  • Sommige etherische oliën hebben een rustgevend effect op honden. Lavendelolie en kamilleolie zijn geuren met kalmerende eigenschappen die veel honden prettig lijken te vinden. Hou er rekening mee hoe gevoelig de hondenneus is en zorg dat de geuren niet te sterk zijn!
  • Adaptil is een synthetisch feromoon dat via een halsband of verdamper wordt verspreid. De werkzame stof van Adaptil lijkt op het stofje dat de moederhond afgeeft tijdens het zogen van haar pups. Het reduceert angst, stress en onrust. Het heeft 2 weken nodig om in te werken en werd oorspronkelijk op de markt gebracht voor honden met verlatingsangst, maar blijkt ook blij vuurwerkangst een positief effect te hebben.
Veel honden hebben moeite met het geknal van vuurwerk. Je hond kan zelfs last krijgen van vuurwerk angst.

Homeopathische middelen voor vuurwerkangst

Homeopathie: de een zweert erbij, de ander vindt het kwakzalverij. Maar als je ervoor open staat zijn er een aantal homeopathische middelen die je kunt geven om je hond te ondersteunen bij angst voor vuurwerk:

  • Bach bloesems
  • Puur tranquil
  • CBD olie

Voedingssupplementen bij vuurwerkangst

Zylkene is een rustgevend voedingssupplement dat angst en stress vermindert. Het helpt je hond om te gaan met veranderingen en spanning. Voor een optimaal effect moet je Zylkene langere tijd (1 tot 2 maanden) geven. Maar je kunt het ook korter inzetten in een hogere dosering vlak voor een spannende gebeurtenis.

Telizen is nog zo’n rustgevend voedingssupplement. Het vermindert angst en spanning en helpt de hond om te ontspannen. Ook Telizen moet voor een goede werking minstens 2 maanden worden gegeven.

Samen met je hond het vuurwerk ontvluchten

Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om rondom de jaarwisseling op vakantie te gaan. Je kunt dan een rustige plek op zoeken en het vuurwerk helemaal ontvluchten. In Nederland zijn her en der wel plaatsen te vinden of vakantieparken die vuurwerkvrij zijn. En ook in het buitenland zijn er mogelijkheden om het geknal te ontlopen in de natuur of op het platteland. Niet overal is de vuurwerktraditie zo groot als in Nederland!

Medicatie voor vuurwerk angst bij je hond

Is jouw hond erg bang voor vuurwerk en bieden de hierboven genoemde middelen hem niet genoeg ondersteuning? Dan is het verstandig om met je dierenarts in gesprek te gaan over medicatie. Je hond medicatie geven omdat hij bang is, is geen lichtvaardige beslissing. Medicijnen geven vaak ook bijwerkingen, en vuurwerkmedicatie kan in principe alleen worden voorgeschreven aan gezonde honden zonder onderliggende kwalen. Maar het is soms wel de beste manier om je hond door deze moeilijke periode heen te helpen.

Let op: medicatie is geen permanente oplossing voor de vuurwerkangst van je hond: het verhelpt het probleem niet. Het is altijd raadzaam om daarnaast een gedragstherapeut in te schakelen die jullie kan begeleiden met de vuurwerkangst van je hond. En soms zal een gedragstherapeut je aanraden om tijdens dit traject medicatie te geven ter ondersteuning van de training.

De dierenarts kan verschillende middelen voorschrijven die helpen om de angst van je hond te onderdrukken. De meest voorkomende benoem ik hieronder.

  • Sileo is een vrij nieuw medicijn met een kortdurende werking. Het is een licht sederend middel. Het is een gel die je op het slijmvlies van de wangen aanbrengt en die al binnen een kwartier waarneembaar effect heeft. Helaas werkt Sileo niet zo lang: na 2 a 3 uur is het middel alweer uitgewerkt. Je mag het middel wel meerdere keren per dag toedienen.
  • Pexion is een medicijn dat oorspronkelijk voor epilepsie werd voorgeschreven maar dat in hoge doseringen ook bij geluidsangst kan worden ingezet. Het heeft een sterk angstremmende werking maar maakt je hond niet suf. Pexion moet 2 dagen van tevoren worden ingezet voordat dit medicijn effect heeft. Door de hoge dosering kan het medicijn flinke bijwerkingen geven en is het aan te raden dit medicijn niet langer dan een aantal dagen te geven.
  • Tessie is een medicijn voor de hond dat pas sinds 2023 op de markt is in Nederland. Het is een drankje dat je aan je hond kunt geven en dat binnen een uur al werkt. Tessie remt de schrikreactie en opwinding bij de hond. Tessie mag ten hoogste 3 keer per dag worden toegediend en maximaal 9 dagen achter elkaar worden gebruikt. Als je hond minder dan 2 kilo weegt is Tessie niet geschikt voor hem, omdat het dan niet goed gedoseerd kan worden.
  • Voor honden met angststoornissen zijn ook medicijnen beschikbaar die voor een langere periode gegeven kunnen worden. Fluoxetine en Clomicalm zijn daarvan de meest bekende. Deze middelen moeten 6 tot 8 weken worden gegeven voordat de optimale werking is bereikt. Staat je hond al op deze medicatie dan kan je dierenarts besluiten deze rond de jaarwisseling te combineren met een van de andere bovengenoemde middelen.
  • Als de hierboven genoemde medicijnen onvoldoende werken of niet geschikt zijn voor jouw hond dan kan de dierenarts nog andere middelen voorschrijven. Dit zijn humane geneesmiddelen, die bij uitzondering voor dieren mogen worden voorgeschreven. Te denken valt dan aan alprazolam en diazepam.

Let op dat je je hond nooit Vetranquil geeft. Dierenartsen mogen dit middel tegenwoordig niet meer voorschrijven bij vuurwerkangst, maar vroeger gebeurde dit wel vaak. Vetranquil is een spierverslapper, maar heeft geen effect op de gemoedstoestand van je hond. Het maakt je hond zelfs gevoeliger voor geluid. Stel je voor dat je bang bent en de knallen extra hard hoort, maar je kunt je niet bewegen… Gelukkig weten we inmiddels beter!

Vuurwerk ziet er prachtig uit, maar is voor veel honden een stressvol fenomeen.

Kun je je hond vuurwerk training geven?

Vuurwerktraining voor de hond die al bang is

Is het december en is jouw hond al bang van vuurwerk? Dan is het eigenlijk te laat om nog te gaan trainen. Met de tips hierboven kun je het zo dragelijk mogelijk maken voor jouw hond. Maar het is zeker aan te bevelen om een hond met vuurwerkangst te trainen. De beste periode om te starten met de vuurwerktraining is in het begin van het nieuwe jaar. Start je in februari of maart met de training dan ben je nog ruim op tijd voordat het geknal weer begint.

Als jouw hond bang is van vuurwerk dan is het wel aan te raden om met deze angst aan de slag te gaan en je hond te begeleiden. Door middel van vuurwerktraining kan de angst van jouw hond voor harde knallen worden verminderd. Het is belangrijk dat je dit altijd onder begeleiding van een goed geschoolde professional doet. De training bestaat er vooral uit dat je hond stapsgewijs wordt blootgesteld aan geluidsfragmenten van vuurwerkknallen waarbij de intensiteit en het volume geleidelijk aan worden opgebouwd. Zo krijgt de hond de kans om een andere associatie met de geluiden op te bouwen en de schrikreactie te verminderen.

Een geluidsfragment dat je afspeelt op de tv klinkt anders dan een echte knal. Wat vuurwerktraining extra lastig maakt is dat er nog meer bij komt kijken dan alleen harde knallen. En die overige context is heel lastig om na te bootsen: lichtflitsen en kruitdampen. Daarnaast is het een lang proces en zul je de training regelmatig moeten blijven herhalen.

Vuurwerk training voor de hond die niet bang is

Is jouw hond (nog) niet bang voor harde knallen? Dan wil je er natuurlijk voor zorgen dat dit zo blijft! Er zijn diverse aanbieders van vuurwerktrainingen, waarbij je de hond bloot kunt stellen aan echt vuurwerk om hem eraan te laten wennen. Het effect van deze trainingen is heel wisselend. Zoals je bovenaan in dit artikel hebt kunnen lezen leidt herhaalde blootstelling aan harde knallen bij sommige honden juist tot overgevoeligheid. Daarom is de juiste begeleiding tijdens de vuurwerktraining cruciaal. Als je toch een vuurwerktraining wilt volgen met je hond kies dan altijd voor privéles. De intensiteit en duur van het geluid moeten altijd aangepast worden op de individuele hond op basis van diens lichaamstaal en stresssignalen en dit gaat simpelweg niet in een groepsles.

Wat kun je zelf doen aan vuurwerktraining als je hond nog geen vuurwerk gewend is? Stel, je bent je hond aan het uitlaten en je hond hoort in de verte een knal en reageert daarop. Strooi dan direct wat lekkers op de grond voor je hond. Zo leg je de link: knal = koekje, oftewel iets positiefs. Je kunt ook direct volgend op de knal even spelen met je hond.

Je hond en vuurwerk: een lastige combinatie

Het einde van het jaar is voor veel honden en hun eigenaren een lastige periode. Waar wij mensen nog wel kunnen genieten van deze oudejaarstraditie, is het vuurwerk voor veel honden een ware hel. Gelukkig zijn er genoeg acties die je kunt ondernemen om je maatje hierin te ondersteunen. Voor meer advies of bij vragen, neem gerust contact met me op.

Ik wens iedereen een fijne en gelukkige tijd tijdens de feestdagen!

Meer lezen? Kijk op licg.nl – Vuurwerk

Dit artikel is geschreven door hondengedragsdeskundige Marjan Slaats. Het overnemen van deze tekst of gedeeltes daarvan zonder schriftelijke toestemming is niet toegestaan. Delen van dit artikel op sociale media wordt zeer gewaardeerd.
Facebook
LinkedIn
X
WhatsApp
Telegram
Hondentrainer Marjan Slaats met haar eigen honden.

Hee, ik ben Marjan

Ik ben hondengedragsdeskundige en heb een passie voor mantrailing. Mijn werkgebied is in Brabant, tussen Drunen, Tilburg en Den Bosch.

Je kunt mij inschakelen voor hondentraining aan huis. Van het opvoeden van je puppy tot probleemgedrag: ik begeleid jullie graag. Daarnaast verzorg ik lessen en workshops mantrailen.

Mijn streven: een gelukkige hond én een tevreden eigenaar.

 

 

meer blogs