Waarom de hondenneus zo bijzonder is? Dat lees je hier.

De hondenneus: een meesterwerk van de natuur

Inhoud van deze blog:

Dat de neus het belangrijkste zintuig is van jouw hond dat weet je vast al. Honden staan bekend om hun verbluffende reukvermogen. Daar waar wij mensen vooral op onze ogen vertrouwen, leven onze honden in een wereld van geuren. Honden snuffelen veel en graag. Maar hoe goed kan een hond nou echt ruiken? En hoe werkt die hondenneus dan precies? Dat leg ik je uit in deze blog.

Anatomie van de hondenneus: een bijzonder stukje techniek

Om te begrijpen hoe onze honden de wereld waarnemen en hun neus gebruiken, moeten we eerst iets meer weten over de anatomie van de hondenneus. Want de hondenneus heeft een bijzonder vernuftig ontwerp, dat zorgt voor een ongekend reukvermogen. Ben jij dol op interessante feitjes? Lees dan vooral verder!

De vingerafdruk van je hond

Je hebt de koude natte neus van je hond vast wel eens tegen je aan gevoeld. Maar heb je hem ook al eens van dichtbij bekeken? Het neusoppervlak van je hond bestaat uit een heleboel kleine kuiltjes en groefjes. Dit noemen we de neusspiegel. Het patroon van deze kuiltjes en groefjes is bij iedere hond anders. Dit patroon ontstaat als je hond zo’n 2 maanden oud is en verandert de rest van zijn leven niet meer. Daarmee is het patroon van de neusspiegel zoiets als de vingerafdruk van je hond.

De hondenneus van dichtbij bekeken. De neusspiegel van je hond is uniek zoals een vingerafdruk.

De neusspiegel van iedere hond is uniek, net als een vingerafdruk!

Waarom honden een natte neus hebben

Het is geen toeval dat jouw hond meestal een natte neus heeft. Dat vochtige geribbelde oppervlak vangt geuren op en houdt ze vast, zodat jouw hond geurinformatie kan verzamelen en verwerken. Het fungeert als een soort plakband voor geurmoleculen en draagt bij aan het reukvermogen van je hond. Daarnaast zorgt het ervoor dat de neus steeds gereinigd wordt. Een hond met een droge neus kan minder goed ruiken.

Jouw hond heeft een natte neus doordat hij regelmatig met zijn tong over zijn neus heen gaat. En doordat de traanbuizen (die het traanvocht vanuit de ogen afvoeren) uitkomen in de neus. In tegenstelling tot wat algemeen wordt beweerd hoeft een droge neus niet direct te betekenen dat er iets mis is met je hond. Een droge neus bij je hond kan allerlei oorzaken hebben, waaronder een allergie, koorts of ziekte, maar ook hele andere onschuldige dingen.

Het ontwerp van de hondenneus

Heb je je ooit afgevraagd waarom er zo’n krul in de neusvleugels van je hond zit? Hun neusgaten zijn niet rond maar hebben een opening aan de zijkant. Dit superslimme ontwerp zorgt ervoor dat de hond aan de voorkant in kan ademen, en aan de zijkant naar achteren toe uitademt. Vergelijk het maar eens met ons mensen: telkens als wij uitademen, verstoren we de lucht recht voor onze neus. Heel onhandig, als je ergens goed aan wilt ruiken. Een hond verstoort de lucht voor zijn neus niet. Zo kan hij telkens optimaal geur opnemen van een oppervlak! En dit kan hij ook bijna continue..

Snuffelademhaling: waarom snuffelen zo vermoeiend is

Honden ademen in rust zo’n 10 tot 30 keer per minuut. Als een hond intensief snuffelt dan ademt hij dieper in zodat de lucht tot verder achter in de neusholte komt. Daarnaast gaat zijn ademhalingsfrequentie flink omhoog. Ze kunnen dan wel 140 tot 200 keer per minuut inademen! Nu snap jij meteen waarom snuffelen dus zo vermoeiend is voor je hond.

Reukcellen en geurreceptoren: het geheim achter het reukvermogen van je hond

Aan de binnenkant van de neusholte zitten de reukcellen van de hond. En dit zijn er héél veel! Een van de meest verbazingwekkende aspecten van de hondenneus is het enorme aantal reukcellen dat erin zit. Honden hebben maar liefst 125 tot 300 miljoen reukcellen, terwijl mensen er slechts zo’n 5 miljoen hebben. Honden kunnen hierdoor zelfs hele kleine concentraties geur waarnemen.

In de reukcellen bevinden zich geurreceptoren. Iedere soort receptor kan 1 geur herkennen. Wij mensen hebben 350 verschillende geurreceptoren, de hond heeft er 1000. Dit zorgt ervoor dat een hond veel meer geuren kan waarnemen dan wij mensen. Zo ruiken wij bijvoorbeeld ‘tomatensoep’ maar kan de hond ieder afzonderlijk ingrediënt van de soep ruiken. Het reukvermogen van honden is dus duizenden keren beter dan dat van ons. Ze kunnen zowel meer verschillende geuren waarnemen als kleinere concentraties van een geur.

De hondenneus is een specialist

De levensduur van een reukcel is ongeveer 2 maanden, daarna maakt het lichaam weer een nieuwe cel aan. Op het moment dat jouw hond regelmatig met zijn neus mag werken, dan gaat hij zich specialiseren. Als hij namelijk vaak een bepaalde geur waarneemt, dan maakt zijn lichaam relatief meer van die specifieke receptoren aan. Zo past de hondenneus zich aan naar de geur waarop getraind wordt. En zo wordt het reukvermogen van je hond dus nog groter!

Het vomeronasaal orgaan

In de bek van de hond, boven in zijn gehemelte, bevindt zich een speciaal orgaan: het vomeronasaal orgaan. Dit wordt ook wel het orgaan van Jacobson genoemd. Dit orgaan heeft een belangrijke functie voor de reuk en dan met name het waarnemen van feromonen. Het helpt honden om sociale informatie te verkrijgen, zoals informatie over de stemming en gezondheid van andere dieren.

Misschien heb je wel eens gezien dat jouw hond iets in zijn bek had en dit vervolgens laat vallen om ergens aan te snuffelen. Het vomeronasaal orgaan zorgt ervoor dat geurmoleculen die via de bek binnenkomen worden gedetecteerd. Jouw hond kan dus gedeeltelijk ruiken via zijn bek! Dit verklaart ook waarom honden soms likken aan het plasje van een andere hond. Of waarom je ze wel eens met hun neus in de lucht ziet staan ‘klappertanden’. Op die manier brengen ze de geur naar hun gehemelte zodat ze die nog beter waar kunnen nemen.

Geurverwerking in de hersenen

Niet alleen de hondenneus is ingesteld op het waarnemen van geuren, maar ook het brein van je hond draagt bij aan zijn bijzondere reukvermogen. Het reukcentrum oftewel het deel van de hersenen dat zich met geuren bezig houdt, is bij honden namelijk bijzonder goed ontwikkeld. Het reukcentrum verwerkt de informatie die de neus verzamelt en stelt de hond in staat om geuren te interpreteren en te begrijpen. Daar waar wij zo´n 5% van onze hersenen gebruiken voor geur, is dat bij honden zo´n 35%.

Herken je dat, dat je hond heel intensief ergens aan staat te snuffelen en niet luistert als je hem roept? Dat komt doordat hij helemaal op gaat in die geur. Want als zo’n groot deel van jouw hersenen bezig is met het verwerken van geurinformatie, dan staat de rest even op een lager pitje. Daar kan ‘ie dus niks aan doen! Vergelijk het maar met de situatie waarin jij helemaal op gaat in een spannende film of een goed boek..

Is iedere hondenneus hetzelfde?

Het simpele antwoord: nee. Er zijn fysieke verschillen tussen diverse rassen die invloed hebben op het reukvermogen van de hond. Zo heeft een hond met een korte snuit minder reukcellen dan een hond met een langere snuit. Daarnaast komen bij kortsnuitige honden vaker ademhalingsproblemen voor, waardoor ze moeilijker geur op kunnen nemen. Maar over het algemeen genomen ruikt iedere hond meer dan genoeg (sowieso veel beter dan een mens). Dus tenzij je een professionele speurhond wilt trainen maakt het niet uit wat voor hond je hebt, je kunt hem lekker met zijn neus aan het werk zetten!

De hondenneus van dichtbij. Tijdens het speuren mag je hond doen waar hij goed in is: zijn neus gebruiken.

Veranderingen aan de hondenneus

Net als alle zintuigen kan het reukvermogen van je hond verbeteren of afnemen. Net als bij mensen, nemen bij honden de zintuigen af naarmate ze ouder worden. Vaak zie je bij oudere honden dat ze niet meer goed zien en minder horen, maar hun reukvermogen nog wel intact is. De neus is vaak pas het laatste zintuig dat achteruit gaat. Het reukvermogen van je hond kan afnemen door:

  • Leeftijd
  • Gebitsproblemen
  • Medicatie
  • Hormonale problemen
  • Bepaalde ziektes (bijvoorbeeld kennelhoest)
  • Tumoren in de neus
  • Schimmelinfecties zoals aspergillose

Over het algemeen blijft de hondenneus vele malen beter functioneren dan die van de mens. Als het reukvermogen al afneemt dan merk je daar in het dagelijkse leven niet zo veel van. Alleen als je hond een vorm van neuswerk doet dan kom je er wel snel achter!

Wat de hondenneus allemaal kan

Nu we een idee hebben van de anatomie van de hondenneus, laten we eens kijken naar hoe het allemaal samenkomt om te werken. Honden staan erom bekend dat ze goed kunnen ruiken en wij mensen maken op verschillende manieren gebruik van dat reukvermogen. De deelnemers aan mijn lessen mantrailen in Brabant kunnen iedere les weer genieten van dit verbluffende vermogen van hun hond. Hieronder lees je wat de hondenneus allemaal kan en hoe wij daar in de praktijk gebruik van maken.

Geuren identificeren en onderscheiden

Honden gebruiken hun neus niet alleen om geuren op te snuiven, maar ook om ze te identificeren en te classificeren. Ze kunnen geuren onderscheiden op basis van hun samenstelling, intensiteit en zelfs de richting waaruit ze komen. Dit is waarom honden zo goed zijn in het vinden van specifieke geuren, zoals drugs, explosieven of vermiste personen.

De hondenneus kan geursporen volgen onder allerlei verschillende omstandigheden.

Geursporen volgen

Een van de meest opvallende vermogens van de hondenneus is het vermogen om geursporen te volgen. Zelfs als een geurspoor al uren oud en afgezwakt is, kunnen honden het nog steeds detecteren en volgen. En dit doen ze dusdanig efficiënt dat honden wereldwijd worden ingezet bij zoek- en reddingsoperaties.

Richting bepalen

Honden kunnen bepalen vanuit welke richting een geur komt. Honden hebben een tussenschot tussen hun linker- en rechterneusgat. Geuren komen daardoor ofwel links, ofwel rechts binnen in de neus. Door het verschil in de hoeveelheid geur tussen het rechter en het linker neusgat kan jouw hond de richting van de geur bepalen. Tijdens het mantrailen maakt een hond hier veelvuldig gebruik van. Een ervaren speurhond heeft slechts enkele voetstappen nodig om de richting van het spoor te bepalen.

Veranderingen in geur detecteren

Honden kunnen ook veranderingen in geuren detecteren, zelfs als deze veranderingen heel subtiel en voor mensen moeilijk waarneembaar zijn. Zo kunnen honden een afwijkende lichaamsgeur bij hun eigenaar waarnemen. Het is onder andere dit reukvermogen waardoor hulphonden in staat zijn hun mens te waarschuwen voor een epileptische aanval, paniekaanval of een verandering in de bloedsuikerspiegel bij diabetici.

Ruikt het lekker of niet?

De hondenneus is enorm gevoelig. Honden nemen heel veel geuren waar, maar zouden ze ook onderscheid maken tussen lekkere geuren en vieze geurtjes? En kun je dat als eigenaar ook zien? Gelukkig is hier onderzoek naar gedaan zodat we het antwoord op deze vraag weten!

Zoals hierboven al genoemd kunnen honden met zowel hun rechter- als hun linkerneusgat ruiken. Uit het onderzoek bleek, dat:

  • Nieuwe geuren eerst met het rechterneusgat worden ontdekt
  • Als honden de geur vies of bedreigend vinden, dan blijven ze met hun rechterneusgat ruiken
  • Is het een lekker luchtje dat de hond kent, dan ruikt eraan hij met zijn linkerneusgat!

Vind je het interessant om te lezen hoe ze dit nou precies onderzocht hebben? Hier vind je de studie.

De hondenneus stimuleren

Door de kracht van de hondenneus te begrijpen en te benutten, kun je een hechtere band met je hond opbouwen. Honden halen veel plezier uit het gebruiken van hun neus en ze worden graag uitgedaagd. Dit draagt allemaal bij aan het welzijn van je hond. Wat kun je allemaal doen om de neus van jouw hond te stimuleren?

  1. Zoekspelletjes: verstop lekkers in huis en laat je hond het lekkers opsporen met zijn neus.
  2. Hondenpuzzels en hersenwerkjes: er zijn diverse soorten hondenpuzzels te koop, of je kunt ze zelf maken. Jouw hond mag zijn neus en zijn hersenen gebruiken om de puzzels op te lossen en het lekkers te vinden.
  3. Snuffelwandelingen: tijdens een snuffelwandeling mag jouw hond lekker zijn neus achterna gaan. Hij kan zelf bepalen welke route jullie lopen en mag snuffelen zoveel hij wil.
  4. Speurlessen: mantrailen is een teamsport. Jij en je hond werken samen om de geursporen te volgen en je doel te bereiken. Dit versterkt het vertrouwen en de band tussen jou en je hond.

Conclusie

De hondenneus is een meesterwerk van de natuur. Het reukvermogen van de hond is vele malen beter dan dat van ons, mensen. Het stelt onze honden in staat om de wereld op een hele andere manier te ervaren dan wij dat doen. Als hondeneigenaar is het niet alleen fascinerend om te weten hoe de hondenneus werkt, maar ook waardevol om het gedrag van je hond beter te kunnen begrijpen. Wil jij ervaren hoe het is om je hond met zijn neus aan het werk te zetten? Dan is mijn introductie workshop speuren echt iets voor jullie. Heb je vragen? Neem gerust contact met me op.

Dit artikel is geschreven door hondengedragsdeskundige Marjan Slaats. Het overnemen van deze tekst of gedeeltes daarvan zonder schriftelijke toestemming is niet toegestaan. Delen van dit artikel op sociale media wordt zeer gewaardeerd.
Facebook
LinkedIn
X
WhatsApp
Telegram
Hondentrainer Marjan Slaats met haar eigen honden.

Hee, ik ben Marjan

Ik ben hondengedragsdeskundige en heb een passie voor mantrailing. Mijn werkgebied is in Brabant, tussen Drunen, Tilburg en Den Bosch.

Je kunt mij inschakelen voor hondentraining aan huis. Van het opvoeden van je puppy tot probleemgedrag: ik begeleid jullie graag. Daarnaast verzorg ik lessen en workshops mantrailen.

Mijn streven: een gelukkige hond én een tevreden eigenaar.

 

 

meer blogs